masaż dziecka | BeBaby - Żłobek Kraków 👶

Jak dotyk wpływa na dziecko?

Wpływ dotyku i masażu na rozwój małych dzieci jest nie do przecenienia. Liczne badania wykazały, że maluszki, które są dotykane i masowane nie tylko lepiej rozwijają się ruchowo czy sensorycznie, ale również są bardziej odporne i łatwiej się uczą [1, 2, 3]. Rodzice, którzy wykonywali masaż u niemowląt nie muszą tak naprawdę wiele zmieniać w technice wykonywania tych czynności u dzieci starszych. Warto jednak zwrócić uwagę, że dzieci starsze, które są już bardziej ruchliwe, mobilne, sprawniejsze, ale też bardziej samodzielne mogą w wielu przypadkach „pomóc” rodzicom w przeprowadzanym przez nich masażu.

Urozmaicenie masażu

Poza typowym gładzeniem, głaskaniem i muskaniem dłońmi opiekuna u dzieci starszych można wprowadzić również różne akcesoria. Nie tylko bardzo dobrze wpłyną na rozwój i percepcję dziecka, ale również – będą dla niego bardziej atrakcyjne. Takimi akcesoriami mogą być specjalne, gumowe piłeczki „kolczatki”, gotowe, drewniane akcesoria do masażu w kształcie kuleczek, nieregularnych kształtów, zębatek itp. Poza typowym masowaniem ciała dziecka – czy to z pomocą dłoni, czy dodatkowych akcesoriów – warto również stosować masaż będący jednocześnie zabawą pobudzającą sensorycznie. Przykładem wyposażenia, które można prosto wykonać na potrzeby masażu stóp i dłoni dziecka może być miska z nieugotowaną fasolą lub z kasztanami. Dziecko włada rączki lub nóżki do tego typu miski i doświadcza nie tylko przyjemnych doznań, ale również stymulacji sensorycznej [4].

Masaż jako zabawa integrująca

Warto również pamiętać, że masaż u dziecka w wieku poniemowlęcym może być również świetną zabawą integrującą z rówieśnikami. Dzieci uczęszczające do żłobka, przedszkola albo do klubów malucha mogą wzajemnie wykonywać sobie masaż, który jest zarazem elementem rozrywki. Przykładową formą zastosowania takiego masażu jest poproszenie dzieci, by połączyły się w pary w taki sposób. Jedno z dzieci (palcem albo zamkniętym pisakiem) drugiemu na plecach ulubionego bohatera bajki, jakąś scenkę lub literkę. Taka zabawa może być przyjemnym doznaniem, a dodatkowo można ją wzbogacić zachęcając dzieci do zgadywania odczuwanych kształtów. Innym pomysłem jest pokazywanie dzieciom kształtów abstrakcyjnych, na przykład szlaczków, fal, kółek itp. Następnie poproszenie ich żeby takie same figury spróbowały narysować na plecach kolegi lub koleżanki. Po przeprowadzeniu zabawy, dzieci zamieniają się rolami [5].

Czy masaż daje efekty?

Wielu opiekunów mogłoby zastanawiać się, czy przy takim deficycie czasu, jakiego obecnie doświadczamy warto wykonywać u dzieci masaże; czy ich efekty są współmierne do nakładu pracy i czasu. Liczne badania dowodzą, że tak. Masaż jest bardzo zalecany u dzieci nadpobudliwych albo bardzo energicznych, a także takich, które są bardzo emocjonalne i często mają problemy z wyrażeniem lub poprawnym opisaniem swoich uczuć. Ponadto, masaż poprawia wentylację dziecka, usprawnia funkcjonowanie układu odpornościowego, poprawia przemianę materii, wspomaga trawienie, zapobiega zaparciom, rozluźnia mięśnie (na przykład, przy bólu brzuszka) [6].

Ponadto, masaż sprzyja prawidłowemu napięciu mięśniowemu. Dotyczy to zarówno dzieci mających problemy z nadmiernym pobudzeniem mięśniowym, jak i u tych, które są predysponowane do opóźnienia rozwoju. Tym samym, masaż może uzupełniać rehabilitację medyczną, ale nie oznacza to, że zaleca się go tylko u dzieci, które wykazują jakieś problemy rozwojowe lub są do nich predysponowane. Przeciwnie, masaż zalecany jest niemal bez jakichkolwiek przeciwwskazań i może stanowić bardzo przyjemny element dnia. Co więcej, jeśli rodzic i dziecko praktykowali masowanie od wielu niemowlęcego, masaż może bardzo ułatwić maluchowi przestawienie się z trybu wysokiej, dziennej aktywności do trybu wyciszenia i senności, który poprzedza pójście do łóżeczka [6].

Co masaż daje dorosłym?

Warto podkreślić, że masaż dziecka przynosi pozytywne korzyści nie tylko dziecku, ale również opiekunowi. Badania wykazują, że rodzice, którzy wykonują u swoich dzieci masaż czują się pewniej jako opiekunowie, mają lepszą wiarę w swoje umiejętności opiekuńcze i wychowawcze, a także lepiej potrafią rozpoznać potrzeby dziecka. Dodatkowym atutem przeprowadzania u dzieci masażu jest uspokajający efekt, który odnosi się również do rodziców. Warto również podkreślić, że dzieci i rodzice, których łączą chwile wspólnego masażu łatwiej nawiązują ze sobą więź emocjonalną [6].

Masaż Shantala: sprawdź, dlaczego warto masować zdrowe dzieci

Przeciwskazania do masażu

Czy są jednak jakieś przeciwwskazania do wykonywania u dziecka masażu? Jest ich bardzo niewiele. Po pierwsze, choć masaż pomaga dzieciom się uspokoić, nie należy go wykonywać u dzieci, które są w danym momencie bardzo aktywne i wokół których obecnie bardzo wiele się dzieje. Przykładowo, gdy dziecko jest w trakcie zabawy z rówieśnikami, gdy w domu są goście lub gdy w otoczeniu są obecne inne silnie pobudzające bodźce nie należy nakłaniać dziecko, by na siłę się uspokoiło i zrelaksowało. Lepiej poczekać do godzin popołudniowych lub wieczornych, przygasić światła, włączyć spokojną muzykę i stworzyć wokół tego wydarzenia relaksującą atmosferę.

Po drugie, warto mieć na uwadze, że wykonywanie masażu u dziecka chorującego powinno być poprzedzone konsultacją z lekarzem. Przykładowo, nie należy wykonywać masażu u dziecka, które właśnie gorączkuje, ponieważ trudno będzie mu zapewnić odpowiedni komfort termiczny, a ponadto – dziecko może być za słabe, by czerpać przyjemność z masażu. Podobnie, należy unikać wykonywania masażu w sytuacjach, w których dziecko może czuć się obolałe, na przykład przy grypie, ale także po stłuczeniach i innych podobnych obrażeniach.

Bibliografia

Zagórska, B. (2013). Znaczenie dotyku we wspomaganiu rozwoju dziecka oraz jego zastosowanie w wybranych rodzajach terapii. Kultura i Wychowanie, 5, 179-192.

Augustyniuk, K., Jurczak, A., Grochans, E., Ćwiek, D., & Kiepura, E. (2015). Sposoby komunikowania się matki i dziecka po porodzie. Przegląd Naukowo-Metodyczny, 3/2015 (28), 213-240.

Paczkowska, A., & Szmalec, J. (2014). Rola dotyku w rozwoju małego dziecka–masaż jako najstarsza i najdoskonalsza forma komunikowania się z dzieckiem. Hygeia Public Health, 15-18.

Kapica, M. (2010). Integracja sensoryczna. ZSS w Kadłubie: 1-5.

Dziduch A., Grodzka A. (). Zajęcia warsztatowe „Trening Umiejętności Poznawczych i Społecznych”. Być zdolnym – wspierać zdolnych: 71-103.

Hartman A. (2008). Metoda Shantali–włączmy rodzica w proces rehabilitacji i optymalnej pielęgnacji dziecka! Wielkopolska Izba Lekarska, 12: 18.

Rola dotyku

Dotyk jest pierwszym zmysłem, jaki rozwija się u dziecka jeszcze w łonie matki. W pierwszych chwilach po porodzie pozostaje on nadal najważniejszym ze wszystkich zmysłów. Dotyk nie tylko zapewnia dziecku poczucie bezpieczeństwa, ale również wpływa na stymulowanie jego rozwoju. Służy także jako bardzo ważne narzędzie komunikacyjne. Maluszek w pierwszych tygodniach po porodzie nie potrafi sprawnie ocenić położenia swojego ciała – zarówno poszczególnych jego części względem siebie, jak i całego ciała w odniesieniu do otoczenia. Dlatego dotyk opiekuna (u noworodków – szczególnie mamy, której dotyk i zapach dziecko pamięta z życia płodowego) jest tak bardzo istotny w jego rozwoju [1]. formą dotyku może być masaż.

Rola dotyku w rozwoju malucha jest tak znaczna również dlatego, że zmysł ten jest skorelowany z kilkoma odruchami, z jakimi noworodek przychodzi na świat. Poza znanym powszechnie odruchem ssania, dziecko posiada również tak zwany odruch przywierania. Polega on na tym, że maluszek, który doświadcza kontaktu z opiekunem, stara się go jakby uchwycić, przytrzymać i przywrzeć do niego całą powierzchnią ciała. Taka reakcja związana jest również z odruchem Moro, w którym – po zadziałaniu gwałtownego bodźca dziecko rozrzuca na boki rączki i nóżki, jednak reakcja ta ustępuje gdy zostanie przytulone i ukojone [1].

Formy dotyku

Dorosłej osobie trudno sobie wyobrazić, jak małą świadomość własnego ciała i położenia ma noworodek, jednak należy pamiętać, że u tak małych dzieci układ nerwowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty i bardzo wskazane jest wspomaganie maluszka w tym rozwoju [2, 3]. Poza kangurowaniem, przytulaniem i kołysaniem dziecka warto wprowadzać już od pierwszych dni jego życia masaż, jako wspaniałą formę relaksacji, stymulowania rozwoju, ale też doskonałą okazję do nawiązywania więzi pomiędzy noworodkiem a jego opiekunem [2]. Warto zauważyć, że taka forma spędzania czasu może być relaksująca nie tylko dla dziecka, ale również dla jego opiekuna. W takim razie – jak należy przeprowadzać masaż?

Jak należy przeprowadzić masaż?

Z jednej strony właściwe, delikatne dotykanie dziecka jest kwestią instynktowną. Teoretycznie mama lub tata nie potrzebuje specjalnego przeszkolenia by dobrze masować swoje dziecko. Jednak warto zwrócić uwagę na kilka wskazówek, które mogą ułatwić przeprowadzenie tej miłej czynności oraz uatrakcyjnić jej przebieg.

Bardzo istotnym aspektem masażu jest dobranie właściwych warunków i okoliczności. Nie należy masować maluszka gdy jest głodny, zdenerwowany, gdy ma pełną pieluszkę, kolkę lub gdy dookoła dużo się dzieje. Warto wybrać popołudniową lub wieczorną porę dnia – bardzo dobrym pomysłem jest przeprowadzenie masażu po wieczornej kąpieli. Pomieszczenie, w którym wykonamy masaż powinno być ciepłe i pozbawione jakichkolwiek przeciągów. W przeciwnym razie maluszek może mieć problemy ze zrelaksowaniem się. Warto zadbać o lekko przygaszone światła, a nawet miłą muzykę, którą można zastąpić czułym szeptem lub własnymi kołysankami.

Choć nie jest to konieczne, warto do masażu wykorzystać oliwkę. Uprzyjemni dziecku doznania, a także spełni funkcje pielęgnacyjną, zwłaszcza jeśli masaż przeprowadzamy po kąpieli. Przed przystąpieniem do masażu należy maluszka delikatnie położyć na pleckach – na miłym w dotyku ręczniku, pieluszce lub kocyku. Przemawiając do niego łagodnie i utrzymując kontakt wzrokowy należy nabrać w zagłębienie dłoni nieco oliwki, a następnie rozgrzać ją w rękach. Masaż najlepiej zacząć od klatki piersiowej, następnie przejść na rączki, brzuszek, nóżki, buzię i główkę. Na koniec warto delikatnie obrócić dziecko na brzuszek i zakończyć masaż dotykając tylnych okolic ciała.

Masaż klatki piersiowej

Masaż klatki piersiowej warto rozpocząć od położenia obu dłoni po środku – na wysokości płuc dziecka. Następnie należy przesuwać delikatnie dłonie od środka klatki piersiowej ku bocznym stronom. Ruch powinien być powolny, a dotyk delikatny, ale nie łaskoczący – należy obserwować reakcję maluszka, ponieważ dzieci mogą cechować się różnorodną percepcją i potrzebują doznań o różnorodnej intensywności [4].

Po wykonaniu kilku-kilkunastu powtórzeń głaskania klatki piersiowej warto przejść do tak zwanego głaskania skrzyżnego. W tym celu należy położyć dłoń na prawym biodrze dziecka i delikatnie poprowadzić ruch głaskania na skos – ku lewemu barkowi. Po wykonaniu takiego ruchu należy zmienić strony: głaskać od lewego biodra ku prawemu barkowi. Takich naprzemiennych powtórzeń warto wykonać kilka-kilkanaście [4].

Masaż rączek

Następnie warto przejść do masażu rączek. W tym celu należy uchwycić jedną z nich obojgiem dłoni – jedna dłoń nad drugą i przeprowadzić głaskanie przeciwstawne. Ruch ten jest podobny do odkręcania słoika. Po wykonaniu tego ruchu należy przejść do drugiej rączki i wykonać na każdej z nich kilka-kilkanaście powtórzeń. Należy pamiętać, by nie pomijać dłoni – na nich warto wykonywać tak zwane ćwiczenie „ściągania pierścionków”, czyli delikatne gładzenie paluszków w kierunku od ich podstawy do koniuszków [4].

Masaż brzuszka

Bardzo istotnym elementem masażu jest głaskanie brzuszka. U noworodków, a nawet u starszych niemowląt mogą pojawiać się bóle brzuszka, kolki, zaparcia albo niestrawność. Delikatny masaż może im pomóc w tych przypadłościach. W tym celu warto położyć całą dłoń po prawej stronie brzuszka dziecka i wykonać ruch, który przypomina odwróconą literę „U”. taki kierunek ruchu odpowiada przebiegowi jelita grubego, dlatego ułatwia wypróżnianie i zapobiega kolkom [4].

Masaż nóg

Po masażu brzuszka należy przejść do nóżek, na których warto wykonać ruchy analogiczne do tych, które wykonano przy rączkach dziecka. Następnie warto wykonać delikatny masaż buźki – poprzez położenie dłoni w taki sposób, by oczy, nos i usta znajdowały się pomiędzy nimi. Wykonywany tu ruch kieruje dłonie od środka ku bokom. Ostatnim etapem masażu jest głaskanie plecków i pupy obojgiem dłoni – w taki sposób, że ruch prowadzony jest naprzemiennie – kiedy jedna ręka głaska ku stronie lewej dziecka, druga – ku stronie prawej.

Zakończenie masażu

Po zakończeniu masażu należy maluszka ubrać w pieluszkę i ubranka oraz przytulić [4]. Warto podkreślić, że taki masaż może być wykonywany nie tylko u noworodków, ale również u starszych niemowląt. Warto taką praktykę realizować, ponieważ może się ona stać bardzo przyjemnym elementem codziennego rytuału. Docenią go również starsze niemowlęta, które potrafią już zapamiętać, że pewna sekwencja działań prowadzi do pewnych następstw. Na przykład, że kąpiel i masaż poprzedzają pójście do łóżeczka i sen.